Μεσογειακή διατροφή και συμπληρώματα ιχθυελαίων για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα: ερευνητικά δεδομένα απ

Καθώς το ενδιαφέρον για τα οφέλη της διατροφής και των διατροφικών συμπληρωμάτων στη ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ) αυξάνεται, αποφασίσαμε να εξετάσουμε τα ερευνητικά δεδομένα, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη Μεσογειακή διατροφή (ΜΔ) και τα συμπληρώματα ιχθυελαίου. Στο άρθρο μας: «The Mediterranean diet, fish oil supplements and Rheumatoid arthritis outcomes: evidence from clinical trials», που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό: ‘Autoimmunity Reviews’ στις 17.11.2018 (Petersson S, Philippou E, Rodomar C and Nikiphorou E, Autoimmunity Reviews 17(11):1105-1114.) αναλύουμε αυτά τα ερευνητικά δεδομένα. Πιο κάτω παραθέτουμε περιληπτικά τα κύρια ευρήματα της ερευνητικής μας εργασίας.

Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ)

Η ΜΔ είναι ένα διατροφικό πρότυπο πλούσιο σε φυτικής προελεύσεως τρόφιμα όπως ολικής αλέσεως δημητριακά, όσπρια, φρούτα, λαχανικά, με υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά όπως ελαιόλαδο, ενώ αντίθετα φτωχό σε κορεσμένα και trans-λιπαρά όπως κόκκινο κρέας και επιδόρπια. Αν και τα ερευνητικά δεδομένα από κλινικές μελέτες είναι περιορισμένα, διαπιστώσαμε ότι η προσκόλληση στη ΜΔ από άτομα με ΡΑ παρέχει βελτίωση στη λειτουργία των αρθρώσεων μειώνοντας το πόνο, το πρήξιμο και την ευαισθησία τους.

Οι μελέτες στόχευαν στην εκπαίδευση των ατόμων με ΡΑ στη κατανάλωση της ΜΔ μέσα από συνεδρίες μαγειρικής, συναντήσεις με διαιτολόγους και παρέχοντάς τους σημαντικά τρόφιμα όπως ελαιόλαδο. Βάσει των δεδομένων, συνιστούμε στους ασθενείς με ΡΑ να προσκολλούνται στη ΜΔ τόσο για να βελτιώσουν τα συμπτώματά τους, όσο και για τα συνολικά οφέλη της, συμπεριλαμβανομένων αυτών στο καρδιαγγειακό σύστημα. Η προσκόλληση στη ΜΔ μειώνει τη φλεγμονή, που είναι ιδιαίτερα αυξημένη στα άτομα με ΡΑ, και παρέχει αντιοξειδωτικές ουσίες από τα φυτικής προελεύσεως προϊόντα και προστασία στο καρδιαγγειακό σύστημα, πρόληψη διαβήτη, καρκίνου αλλά και μακροζωϊα. Η προσκόλληση στη ΜΔ μπορεί να επιτευχθεί με την κατανάλωση δημητριακών ολικής αλέσεως ημερησίως όπως ψωμί, ρύζι, μακαρόνια ολικής αλέσεως και άλλων προϊόντων όπως πουργούρι, κινόα, όσπρια ≥ 2 φορές την εβδομάδα, 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα, χρησιμοποιώντας το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ως βασικό λίπος, περιορίζοντας την πρόσληψη κόκκινου κρέατος σε ≤1 / εβδομάδα και καταναλώνοντας αντί αυτού πουλερικά 1-2 φορές την εβδομάδα, καταναλώνοντας ≤4 αυγά / εβδομάδα, περιορίζοντας τα γλυκά σε ειδικές περιπτώσεις και για όσους καταναλώνουν αλκοόλ, αυτό να καταναλώνεται με τα γεύματα και να περιορίζεται σε 1 ποτήρι κόκκινο κρασί.

Ιχθυέλαια και ω-3 λιπαρά οξέα

Στη μελέτη μας αξιολογήσαμε επίσης τις έρευνες που σχετίζονται με τα συμπληρώματα ωμέγα-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (PUFA) και βρήκαμε ισχυρές ενδείξεις ότι μπορούν να βελτιώσουν τόσο τα συμπτώματα της ΡΑ όσο και την εξέλιξη της φαρμακοθεραπείας σε ασθενείς με ΡΑ, ειδικά σε δόσεις ≥ 2,7 γρ/ ημέρα μέτριες βάσει μετα-αναλύσης Lee YH et al, 2012 για περίοδο τουλάχιστον 3 μηνών ως συμπληρωματική θεραπεία. Παρόλο που υπάρχουν κάποια μεθοδολογικά λάθη σε μελέτες που δημοσιεύτηκαν πιο παλιά όπως η χρήση ελαιολάδου σε μορφή καψούλας στην ομάδα ελέγχου (δηλαδή ως ελαίου χωρίς θεραπευτική αξία, κάτι που τώρα γνωρίζουμε ότι δεν ισχύει), πιο πρόσφατες μελέτες π.χ. Proudman et al, 2015, με εξαιρετική μεθοδολογία έδειξαν ότι άτομα με ΡΑ μπορούν να καθυστερήσουν ή να μην χρειαστούν ισχυρότερη φαρμακευτική αγωγή αν χρησιμοποιήσουν ιχθυέλαια σε συγκεκριμένες δόσεις. Συνιστούμε όπως τα άτομα με ΡΑ συζητήσουν αυτό το ενδεχόμενο με τον θεράποντα ιατρό τους. Διατροφικά μπορεί να ενισχυθεί η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων με τη κατανάλωση λιπαρών ψαριών όπως τσιπούρα, λαβράκι, πέστροφα, σολομό, σαρδέλες ή σκουμπρί ≥2 / εβδομάδα και καρύδια, λιναρόσπορους και σπόρους τσία (chia seeds) καθημερινά, που παρέχουν διαφορετικά είδη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Αντίθετα είναι σημαντικό να περιορίζεται η αλόγιστη κατανάλωση ω-6 λιπαρών οξέων από ηλιανθέλαιο, φυστικέλαιο και ζωϊκές πηγές λίπους, που έχουν τη τάση να αυξάνουν τη φλεγμονή όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες. Αυτό ακριβώς γίνεται στη ‘Δυτικού τύπου’ διατροφή όπου υπάρχει αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών (γλυκών, αλμυρών σνακς), τηγανιτών τροφών (π.χ. πατάτες τηγανιτές, πατατάκια κρέας ή ψάρι τηγανιτό) και (επεξεργασμένων) κρεατικών.

Παράλληλα με τη σωστή διατροφή, είναι εξαιρετικής σημασίας η διατήρηση ή η επίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάρους και ιδιαίτερα η αποφυγή της αυξημένης περιφέρειας μέσης. Αυτό από μόνο του αυξάνει τη φλεγμονή στον οργανισμό και τον κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο και καρδιαγγειακές παθήσεις. Από την άλλη πρέπει να αποφεύγεται η απότομη μείωση του σωματικού βάρους η οποία έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα και μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές ελλείψεις. Ζητήστε λοιπόν τη γνώμη ενός κλινικού διαιτολόγου με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη ΡΑ τόσο για εξατομικευμένες συμβουλές και διαιτολόγιο.

Εν κατακλείδι, σίγουρα χρειάζεται περαιτέρω έρευνα με καλή μεθοδολογία, σχετικά με τις διαιτητικές παρεμβάσεις για άτομα με ΡΑ, για να αποδειχθεί το καλύτερο δυνατό διαιτητικό πρότυπο για μια καλύτερη ποιότητα ζωής χωρίς αχρείαστες στερήσεις που αντίθετα μπορούν να οδηγήσουν σε διατροφικές ελλείψεις. Παρόλα αυτά, η προσκόλληση στη ΜΔ με συμπληρωματική κατανάλωση λιπαρών ψαριών ή/και συμπληρωμάτων ω-3 παρέχουν σημαντικά οφέλη στη ΡΑ.